Değer Kaybı nedir?

Değer Kaybı, trafik kazasına karışan aracın reel piyasada kaybedeceği değerdir. Örneğin, bir aracın karıştığı kaza neticesinde birkaç parçasının değişmesi veya onarılması sonucunda aracın ikinci el değeri düşüyorsa, araçta değer kaybı meydana geldiği olgusuna ulaşılır. Ancak, araçta değişen veya onarılan her parça değer kaybına sebebiyet vermeyebilir.

Değer Kaybı kim tarafından ve nasıl hesaplanır?

Değer Kaybı hesaplaması, hukuki süreçte dosyaya atanan bilirkişilerce hesaplanır. Bu bilirkişiler, mahkeme tarafından genellikle sigorta eksperleri veya makine mühendisleri arasından seçilir. Dosyaya atanan bilirkişi, aracın özelliklerini ve değişen/onarılan parçalarını göz önüne alarak güncel araç piyasası üzerinden yapacağı rayiç bedel araştırması ile kaza tarihinde geçerli rayiç bedeline tahmini bir uyarlama yaparak değer kaybını tespit eder. Araç piyasasındaki hızlı artış ve düşüşler nedeniyle, yapılacak araştırma her zaman net bir sonuç vermez; ancak en yakın değerin tespiti hedeflenir.

Daha önce değer kaybının net bir tespitinin olabilmesi amacıyla ilgili kurumlarca çeşitli hesaplama formülleri bulunmuş ve yürürlüğe konulmuşsa da, Anayasa Mahkemesi’nin 14.02.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan kararı ile birlikte son kullanılan formül de iptal edilmiştir. Bu nedenle Şubat 2023’ten beri geçerli olan usule göre, değer kaybının tespiti, araçta meydana gelen hasarın araç üzerinde oluşturacağı olumsuz piyasa etkisinin hesaplanmasından ibarettir. Ancak net bir formül bulunmadığından, bu soyut etkinin tespiti de dosyaya atanan bilirkişinin görüşlerine göre değişebilmektedir. Özetle, avukatınız ve bu alanda uzman olduğunu ileri süren insanlar dahil hiçkimse, net olarak bir araçta ne kadar değer kaybı oluşacağını söyleyemez; ancak yakın tahminlerde bulunabilir. Nihai sonucu her zaman, dosyanıza atanan bilirkişi ve karar vermeye yetkili kişi belirler.

Değer kaybına etki eden hususlar ise, değer kaybı hesaplamasının ana temellerini oluşturur. Aracın yaşı, donanımları, kilometresi, hasarlanan parçaların plastik veya elektrik aksama ait olmaması, geçmiş hasar kayıtları belli başlı etkenlerdir. Ayrıca aracın daha önce aynı yerden hasar almamış olması gerekir. Örneğin; 2009 model, 200.000 km’deki bir aracın sol arka kapısının onarım-boya işlemi görmesi 10.000 TL değer kaybettirecek ise, 2024 model 50.000 km’deki bir aracın sol arka kapısının onarım-boya işlemi görmesi 30.000 TL değer kaybettirebilir (Belirtilen fiyatlar farazi olarak verilmiştir.). Ancak aracın daha önce sol arka kapısının başka bir kaza nedeniyle onarım-boya işlemi görmüş olması, aynı parçanın ikinci kez hasarlanmış olmasının piyasa nezdinde bir etkisi olmayacak olması sebebiyle değer kaybı oluşmasını engeller. Bunun gibi belli başlı kriterlerin her zaman değişken bir yapıda olması, aracınızda oluşacak değer kaybının en başından net bir şekilde tespit edilememesi sonucunu ortaya çıkarır.

Değer Kaybı kimin sorumluluğundadır?

Değer kaybı; aslen sigorta şirketi, kazada kusurlu olan aracın sahibi ve aynı aracın sürücüsünün müteselsil sorumluluğundadır (yani aynı anda hepsinin sorumluluğu bulunmaktadır). Ancak usulen, hem tahsil kabiliyetinin daha yüksek olması, hem de hukuki sürecin daha hızlı sonuçlanacak olması nedeniyle önce sigorta şirketine başvurulur.

Ancak, sigorta şirketlerinin Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası ile kaza başına veya araç başına sundukları limitin tükenmesi halinde, bakiye değer kaybının tahsili için araç sürücüsü ve sahibi aleyhine de işlem yapılabilir.

Kazada kusuru olan taraf ben olmama rağmen yine de Değer Kaybı alabilir miyim?

Hayır, kendi kusuruyla aracına zarar veren kişiler Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen iyiniyet ve dürüstlük kurallarına aykırı olacağından aracında oluşan değer kaybı bedelini talep edemezler. Araçta meydana gelen değer kaybı, sadece kusuruyla kazaya sebebiyet veren tarafın ZMMS poliçesinden (ve şartlar sağlandığı taktirde Kasko İhtiyari Mali Mesuliyet limitinden) veya araç sürücüsü ile sahibinden talep edilebilir.

Kendi kaskomdan Değer Kaybı talep edebilir miyim?

Hayır, kendi kasko sigortanızdan değer kaybı talebinde bulunamazsınız. Ancak, kazada kusurunuz olması halinde ve ZMMS limitinizin hasarı karşılamakta yetersiz kalması halinde, kazaya karışan diğer aracın sahibi sizin Kasko sigortanıza başvurarak İhtiyari Mali Mesuliyet limitinizden bakiye hasarını ve değer kaybını alabilir. Ancak İhtiyari Mali Mesuliyet limitiniz/poliçeniz yoksa sizin sorumluluğunuz doğabilir.

Değer Kaybı tramere işler mi?

Değer kaybı tramere işlemez. Zira, tramer sadece araçların karıştığı kazaları ve bu kazalardan kaynaklı olarak araçlarda oluşan hasarın meblağını gösterir. Değer kaybı, hasar bedeli gibi somut ve net olarak hesaplanabilir bir kavram olmadığından, ayrıca sadece aracın satışa çıkarılması halinde ortaya çıkacak ve aracı satacak tarafa olumsuz etkisi olacak bir zarar türü olduğundan tramerde yer almaz.

Değer Kaybı için izlenecek hukuki yol nedir?

Değer kaybının tahsili amacıyla izlenebilecek çeşitli yollar olmakla birlikte en hızlı yöntem, Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde yapılacak başvurudur. Zira, ZMMS poliçesinden kaynaklanan tazminat talepleri açısından sigorta şirketlerinin Sigorta Tahkim Komisyonu ile anlaşması olması zorunludur. Ancak, kasko ve diğer poliçeler açısından her sigorta şirketi, komisyon bünyesinde bulunmak zorunda değildir.

Sigorta Tahkim Komisyonu süreci, komisyon nezdindeki yoğunluğa göre 4-8 ay sürebilmektedir. Ancak hem online başvuru imkanı, hem duruşma olmaması, hem de dosya üzerinden hızlı inceleme ve sonuçlandırma imkanı olması nedeniyle, müvekkillerin hak kaybına uğramaması adına çoğu meslektaşımız gibi bizim de önceliğimiz Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde başvuru yapmaktır. Ancak komisyonun yetersiz kaldığı veya zorunlu olarak komisyon nezdinde çözülemeyecek durumlar için de mahkeme yolu her zaman bulunmaktadır. Mahkeme yolu ile yürütülecek süreçlerde ise dosyanın sonuçlanma süresi 2 yıla kadar çıkabilmektedir.

ÖZET

• Değer kaybı, kaza nedeniyle aracın piyasada kaybedeceği değerdir.
• Bilirkişiler tarafından hesaplanır ve aracın yaşı, kilometresi, geçmiş hasar kayıtları, hasarlanan parçaların niteliği vb. değişkenler gözetilerek hesaplanır.
• Değer kaybından sigorta şirketi, aracın sahibi ve araç sürücüsü beraber sorumlu olsalar da en hızlı ve rahat çözüm yolu olması nedeniyle, genellikle sigorta şirketinden tahsil edilir.
• Kazaya kendi kusuruyla sebep veren taraf değer kaybı talep edemez.
• Şahıslar kendi kasko sigortalarından değer kaybı talep edemezler.
• Değer kaybı tramere işlemez.
• En hızlı ve rahat çözüm yolu olması nedeniyle Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru süreci en çok izlenen hukuki yoldur, ancak belli şartlar çerçevesinde mahkemede dava açma yolu da izlenebilir.